Lâm Vĩnh
Thế
Trong khoảng thời gian chưa đầy một năm rưởi, từ ngày 8-2-1964 đến ngày
18-6-1965, Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) đã có tất cả ba chính phủ (với một số lần
cải tổ) như sau: 1) Chính phủ Nguyễn Khánh, từ ngày 8-2-1964 đến ngày
3-11-1964; 2) Chính phủ Trần Văn Hương, từ ngày 4-11-1964 đến ngày 26-1-1965
(sau khi giải nhiệm Thủ Tướng Trần Văn Hương, Hội Ðồng Quân Lực (HÐQL) cử Phó
Thủ Tướng Nguyễn Xuân Oánh làm quyền Thủ Tướng cho đến ngày 15-2-1965); 3)
Chính phủ Phan Huy Quát, từ ngày 16-2-1965 đến ngày 18-6-1965. Trừ chính phủ đầu tiên với Tướng Nguyễn Khánh
đãm nhận vai trò Thủ Tướng nên mang ít nhiều màu sắc quân nhân, các chính phủ
kia có thể xem như thuần túy dân sự, nhứt là Chính phủ Trần Văn Hương trước khi
cải tổ vào ngày 18-1-1965. Tất cả các
chính phủ nầy đều lần lượt thất bại và sau cùng phải giao trả quyền lực lại cho
phe quân nhân với Chính phủ Nguyễn Cao Kỳ từ ngày 19-6-1965. Sự thất bại của các chính phủ dân sự nầy do nhiều
yếu tố tiêu cực phối hợp lại tạo nên, trong đó đáng kể nhứt là các yếu tố quyết
định sau đây: tham vọng chính trị của
phe quân nhân với tiêu biểu là Tướng Nguyễn Khánh và các tướng trẻ; sự yếu kém
và phân hóa của các chính đảng và các chính trị gia; và sau cùng là tình trạng
bất ổn định về chính trị và xã hội do các đoàn thể quần chúng tạo ra, trong đó
quan trọng nhứt là thế lực Phật giáo và sinh viên.
